Co warto wiedzieć o wirusach?

Wirusy bardzo małe cząsteczki infekcyjne składające się z genomu (kwasu nukleinowego) i otaczającego go kapsydu (białka).  Niektóre wirusy takie jak na przykład wirus grypy, HIV czy SARS-CoV-2mają dodatkowo osłonki lipidowe.

Wirusy nie są organizmami żywymi stąd brak u nich budowy komórkowej i przemian metabolicznych.

Wszystkie organizmy na kuli ziemskiej bez względu na stopień komplikacji budowy ciała wykazują czynności życiowe takie jak np.: odżywiania, oddychanie, wydalanie czy rozmnażanie. Wirusy natomiast takich cech nie mają.

Wirusy wykazują cechy pasożytów wewnętrznych, ponieważ mogą się namnażać jedynie w żywych komórkach. Poza komórką gospodarza są jedynie połączeniem białek i kwasu nukleinowego bez żadnej aktywności, nie są zdolne do samodzielnej egzystencji.

Materiał genetyczny wirusów ulega często mutacjom, czyli przypadkowym zmianom, co powoduje powstawanie wielu wariantów tego samego typu wirusa. To zjawisko jest szczególnie częste u tzw. RNA wirusów np. Sars-CoV-2 czy HIV.

Jak namnażają się wirusy?

Pojedynczy kompletny wirus, nazywany wirionem wnika do komórki gospodarza. Tam zostaje uwolniony z otoczki białkowej materiał genetyczny wirusa, który następnie ulega namnażaniu (replikacji). Następnie komórka na swoich rybosomach produkuje białka wirusa. Dochodzi do składania wirionów potomnych, które opuszczają komórkę, powodując najczęściej jej lizę, czyli śmierć.

Co warto wiedzieć o szczepionkach?

Szczepionką nazywamy preparat zawierający w swoim składzie ANTYGEN, czyli czynnik wywołujący reakcję odpornościową polegającą na produkcji przeciwciał i komórek pamięci immunologicznej.

ANTYGEN jest rozpoznawany jako coś obcego (intruz), zagrażającego dla naszego organizmu. Antygenem mogą być chorobotwórcze wirusy lub bakterie, wtedy taki antygen nazywamy patogenem. Antygenami mogą być także różne substancje wydzielane przez bakterie czy grzyby.

PRZECIWCIAŁA (immunoglobuliny) to białka (glikoproteiny), które są produkowane przez komórki plazmatyczne limfocytów B tylko na określony antygen, zwalczają antygeny poprzez ich unieczynnienie.

KOMÓRKI PAMIĘCI- ich rolą jest zapamiętywanie portretu biochemicznego intruza, przy powtórnym kontakcie z tym samym intruzem szybko uruchamiają procesy odpornościowe min. produkcję przeciwciał co powoduje ,że odpowiedź obronna naszego organizmu jest silniejsza i skuteczniejsza.

Jakie rodzaje szczepionek są stosowane w profilaktyce chorób?

Wyróżniamy cztery typy szczepionek: żywe, atenuowane, podjednostkowe i genetyczne.

Szczepionki żywe zawierają cały patogen w niewielkiej ilości, wywołują silną odpowiedź immunologiczną np. szczepionka na gruźlicę (BCG) czy na odrę, świnkę i różyczkę (MMR)

Szczepionki atenuowane zawierają cały patogen, który został tak „wyłączony”- inaktywowany ze swojej chorobotwórczej właściwości np. szczepionka na WZW typu A i B czy błonicę, tężec i krztusiec.

Szczepionki podjednostkowe zawierają wyizolowane z rozpadu patogenu białko.

Szczepionki genetyczne zawierają fragment materiału genetycznego wirusa (genomu).Jest to z reguły fragment mRNA, który opakowany jest w osłonkę lipidową (liposomy)np. szczepionka firmy Pfizer lub w białko (kapsyd) adenowirusa np. szczepionka AstraZeneca.

Dlaczego warto się szczepić?

Warto pamiętać, że  szczepionki chronią nasz organizm przed rozwojem choroby, jej ciężkim przebiegiem i powikłaniami po przebiegu choroby. Pozwalają uniknąć śmierci. Natomiast szczepionki nie chronią przed zakażeniem, zmniejszają jednak w sposób znaczący to ryzyko (Pfizer 95%)

 

Literatura: „Poskromić koronawirusa. Szczepionki w walce z pandemią” dr Marek Bartoszewicz

https://www.youtube.com/watch?v=yZ7iPfCEd84&t=2s